وقت در شعر بزرگان مکتب عراقی(عطّار،نظامی،سعدی،مولوی و حافظ)

وقت برایِ هر کس محدود و معیَّن و در حقیقت انبوهی از لحظاتِ به هم پیوسته است. بنابراین هر لحظه که به سرعت می آید و می رود و تکرار هم نمی شود؛ قسمتی از عمر است و ارزشی خاص دارد . کسب موفقیّت و درجات بالایِ مادّی و معنوی ، منوط به قدر دانستنِ این اوقات است. عارفان علاوه بر ارزشمند دانستنِ همه ی اوقات ، وقتهایی را به صورتِ خاص برجسته و از آنها تعبیر به وقت خوش می کنند. و آن وقتهایی است که لطف خدا ، شامل حالشان شده ، روحشان به عالمِ غیب پیوند خورده ، و هر بار حقایقی جدید برایشان آشکار می شود. نائل شدنِ به این حالات ، بستگی به صافی و زلالیِ دل دارد. چرا که کشف و شهود از راهِ دل صورت می گیرد. برایِ اینکه دل ، شایسته ی انعکاس انوارِ الهی شود ؛ باید آن را از آلودگیها و زنگارها پاک و جز خدا را در آن راه نداد. برایِ صیقلِ دل و ارتباطِ با خدا همه ی اوقات مناسب است. امّا عرفا و بزرگان وقتهایی همچون تاریکی و خلوتِ شب و سحر را به این منظور مناسب تر می دانند و خداوند نیز در کتابش به استفاده از این اوقات سفارش کرده است. در این پژوهش ارزش وقت ، مراتب و چگونگی تحصیل آن ، وسیله ی درک وقت و معادل های این مفاهیم در شعر شاعران مورد بحث در ارتباط با پاره ای اصطلاحات صوفیه از جمله قبض و بسط و فنا همراه با شواهد شعری تبیین و تفسیر شده است. واژگان درد ، بوی ، دل ، نسیم ، شب و سرشک... در پیوندی با اسنادهای مجازی و شگردهای بلاغی ، تخیّل شاعران را برای شرح و بیان لحظه های شوق و درک عشق و جذبه های الهی آسان تر کرده اند.